Στις 24 Ιουνίου του 2010 η Alfa Romeo συμπληρώνει 100 χρόνια ζωής. Πολύ λίγοι κατασκευαστές στο αυτοκινητικό στερέωμα έχουν φτάσει σε ένα τόσο σημαντικό ορόσημο, και όσοι το πέτυχαν είναι ακόμα λιγότεροι αν αναλογιστεί κανείς τις εμπορικές επιτυχίες και τις νίκες σε αγώνες που έχει πετύχει η Alfa Romeo σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο εορτασμός μιας τόσο σημαντικής επετείου για την Alfa Romeo δίνει την ευκαιρία για ένα ταξίδι στο παρελθόν, όπου μπορούμε να βρούμε μερικές από τις πιο σημαντικές σελίδες της ιστορίας του αυτοκινήτου. Δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε αυτοκίνητα και μηχανικούς, αγώνες και κινητήρες που άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στην τεχνολογική πρόοδο και στους αγώνες αυτοκινήτου του 20ου αιώνα. Η κληρονομιά μιας φίρμας όπως είναι η Alfa Romeo είναι αυτά ακριβώς, σε συνδυασμό με την προσήλωση, τη δέσμευση και την επαγγελματική περηφάνια χιλιάδων ανθρώπων -μηχανικών, εργατών, στελεχών- που έχουν διαδεχθεί ο ένας τον άλλον με το πέρασμα των χρόνων στα εργοστάσια, τα γραφεία και τις αγωνιστικές πίστες.
Η Αlfa Romeo ιδρύθηκε επίσημα στο Μιλάνο την 24η Ιουνίου του 1910. Εκείνη τη χρονιά μια ομάδα επιχειρηματιών εξαγόρασε τη Societa Italiana Automobili Darracq, το ιταλικό παράρτημα της Γαλλικής αυτοκινητοβιομηχανίας μαζί με το εργοστάσιο του Portello και ίδρυσαν την “A.L.F.A.” (Anonima Lombarda Fabbrica Automobili – Ανώνυμη Βιομηχανία Αυτοκινήτων Λομβαρδίας). Το έμβλημα της νέας εταιρίας υπογράμμιζε τους δεσμούς της με το Μιλάνο: ένας κόκκινος σταυρός από το έμβλημα της πόλης, και το νερόφιδο, έμβλημα της διάσημης οικογένειας Visconti, εμπνευσμένα και τα δύο από την ιστορία της πόλης του Μιλάνο και από το έμβλημα πάνω από την πύλη του κάστρου Sforzesco.
Το πρώτο αυτοκίνητο που παρήχθη ήταν το “24 HP” ένα μοντέλο που ξεχώρισε αμέσως για τη μηχανολογία του, τις επιδόσεις και την οδηγική ευχαρίστηση -στοιχεία που έμελλε να γίνουν συνώνυμα της Alfa Romeo.
To ξέσπασμα όμως του 1ου Παγκόσμιου Πολέμου και οι ελλείψεις σε πρώτες ύλες δημιούργησαν προβλήματα στην εταιρία που εξαγοράστηκε στις 2 Δεκεμβρίου του 1915 από έναν ναπολιτάνο μηχανολόγο και επιχειρηματία, τον Nicola Romeo. Το όνομα της Alfa έγινε “Alfa Romeo” και το εργοστάσιο στο Portello με δυναμικό 2.500 εργατών επεκτάθηκε και μετατράπηκε για πολεμική παραγωγή. Έτσι η Alfa Romeo άρχισε να κατασκευάζει κομπρεσσέρ, οπλισμό, κινητήρες αεροσκαφών και -από το 1917- τραίνα. Τελικά η εταιρία άρχισε να κατασκευάζει ξανά αυτοκίνητα μετά το πέρας του πολέμου.
Το πρώτο και σημαντικό άλμα της Alfa Romeo προς την καθιέρωση ήρθε με την κατάκτηση του διάσημου αγώνα Targa Florio το 1923 (η πρώτη από ένα σύνολο 10 νικών για την εταιρία) με το μοντέλο “RL TF”. Τότε ήταν και η παρθενική εμφάνιση για το τετράφυλλο τριφύλλι (“quadrifoglio” στα ιταλικά) ως αγωνιστικό έμβλημα. Κατόπιν, το 1925 με την “P2 Gran Premio”, η Alfa Romeo κατέκτησε το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Αυτοκινήτου, το πρώτο σε μια σειρά πέντε νικών για την εταιρία.
Στο μεταξύ ο Romeo αντικατέστησε τον Αρχιμηχανικό της Alfa, Giuseppe Merosi, ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της εταιρίας -από το 1910- που είχε δημιουργήσει τα πρώτα μοντέλα της Alfa, με τον Vittorio Jano, δημιουργό των σπουδαίων Alfa Romeo της δεκαετίας του '30. Το πρώτο του μοντέλο ήταν το “P2”, και στη συνέχεια τα “6C 1500” (1928), “6C 1750” (1930), “8C 2300” (1931) και “Gran Premio Tipo B-P3” (1932), όλα τους αυτοκίνητα που συνέβαλαν τα μέγιστα στην επίτευξη σημαντικών ρεκόρ για τα “Quadrifoglio” και εκτόξευσαν στα ύψη το πρεστίζ που είχαν πια τα αυτοκίνητα από το εργοστάσιο του Portello. O Jano ήταν υπεύθυνος και για το θρυλικό "8C" οκτακύλινδρο σε σειρά κινητήρα με υπερσυμπιεστή.
Η δεκαετία του 1930 ήταν η χρονική περίοδος κατά την οποία δημιουργήθηκε ο θρύλος της Alfa Romeo. H μηχανολογική αξιοπιστία ήταν αδιαφιλονίκητη και τα ονόματα γενναίων οδηγών όπως οι Antonio Ascari, Gastone Brilli Peri, Giuseppe Campari, Enzo Ferrari, Tazio Nuvolari, Achille Varzi βρίσκονταν στα χείλη όλων. Κέρδισαν πολλούς θρυλικούς αγώνες: Mille Miglia (11 νίκες, ένα αξεπέραστο ρεκόρ), Le Mans 24 Hours (τέσσερις συνεχόμενες χρονιές), Targa Florio και πολλά διεθνή Grand Prix. Επιπρόσθετα, η πολύτιμη τεχνογνωσία που αποκόμιζε η Alfa Romeo από τους αγώνες μεταφερόταν στα απλά αυτοκίνητα παραγωγής.
Η παγκόσμια οικονομική ύφεση που ακολούθησε το μεγάλο Κραχ της Wall Street το 1929, είχε αντίκτυπο στην εξάπλωση της Alfa Romeo: Τα ηνία της εταιρίας ανέλαβε το 1933 το IRI (Istituto per la Ricostruzione Industriale – Ινστιτούτο για την Βιομηχανική Ανασυγκρότηση). Ο Ugo Gobbato διορίστηκε Γενικός Διευθυντής. Εξορθολόγισε και αναδιοργάνωσε την παραγωγή όντας επικεντρωμένος στις κύριες δραστηριότητες της Alfa Romeo που ήταν η παραγωγή κινητήρων αεροσκαφών, βιομηχανικών οχημάτων και επιβατικών και αγωνιστικών αυτοκινήτων.
Tην ίδια χρονιά η εταιρία αφήνει τον κόσμο των αγώνων και τα θαυμάσια “8C2300B” δίνονται στη Scuderia Ferrari. Τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά: Τα μοντέλα της Alfa Romeo κέρδισαν περισσότερους αγώνες από οποιονδήποτε κατασκευαστή το 1934 και οι αγώνες επισκίασαν ακόμη και αυτά τα αυτοκίνητα παραγωγής το 1936. Την ίδια στιγμή περισσότερο από το ογδόντα τοις εκατό των εσόδων της εταιρίας προέρχονταν από την αεροναυτική παραγωγή. Νέες παραγγελίες έρχονταν διαρκώς ακόμη και από το εξωτερικό και ένα νέο εργοστάσιο ξεκίνησε να λειτουργεί στο Pomigliano d' Arco στη Νάπολη, στα τέλη εκείνης της δεκαετίας.
Η έναρξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου άλλαξε άρδην τα φιλόδοξα σχέδια της εταιρίας. Όπως οι περισσότερες ιταλικές βιομηχανίες, η Alfa Romeo μετατράπηκε σε πολεμική βιομηχανία και οι εγκαταστάσεις της βομβαρδίστηκαν επανειλημμένα από τις Συμμαχικές Δυνάμεις (το εργοστάσιο στο Portello διέκοψε οριστικά τη λειτουργία του μετά την καταστροφή που υπέστη στις 20 Οκτωβρίου του 1944).
Η Alfa Romeo επαναλειτούργησε τον Απρίλιο του 1945 μετά την υπογραφή της συνθηκολόγησης της Ιταλίας, αλλά όλες οι εγκαταστάσεις της Alfa Romeo είχαν υποστεί σημαντικές ζημιές, και δεν υπήρχαν πρώτες ύλες και εξαρτήματα για την κατασκευή κινητήρων αεροσκαφών, λεωφορείων ή επιβατικών αυτοκινήτων. Έτσι, οι οκτώ χιλιάδες εργαζόμενοι του εργοστασίου στο Portello άρχισαν την κατασκευή ηλεκτρικών συσκευών, μεταλλικών επίπλων και κουφωμάτων με άλλα λόγια όσων χρειάζονται για την ανοικοδόμηση μιας χώρας.
Η παραγωγή αυτοκινήτων ξεκίνησε πάλι μόλις το 1946. Το προπολεμικό “6C 2500” άρχισε και πάλι να παράγεται ενώ όσες “158” είχαν διασωθεί από τα χαλάσματα του πολέμου άρχισαν να τρέχουν και πάλι σε αγώνες. Νέες εκδόσεις (Freccia d' oro και Villa d' Este) ξεκίνησαν να παράγονται ενσωματώνοντας ένα καινοτόμο επιλογέα ταχυτήτων τοποθετημένο στην κολόνα του τιμονιού. Το μοντέλο “1900”, η πρώτη Alfa Romeo με αυτοφερόμενο αμάξωμα, σχεδιάστηκε το 1950 από τον Orazio Satta Puliga (που είχε προσληφθεί από την εταιρία το 1938) και η πρώτη σύγχρονη γραμμή παραγωγής ξεκίνησε να λειτουργεί στο Portello. Οι νίκες στους αγώνες πολλαπλασιάστηκαν. Η κυριαρχία των Alfa 158 ήταν απόλυτη και ο Nino Farina κέρδισε τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Formula 1 το 1950. Την επόμενη χρονιά ήταν η σειρά του θρυλικού Juan Manuel Fangio: κατέκτησε το δεύτερο πρωτάθλημα πίσω από το τιμόνι μιας Alfa Romeo 159 με τον πιο δυνατό κινητήρα 1.500 κ.εκ. που είχε ποτέ κατασκευαστεί με απόδοση 425 ίππων και τελική ταχύτητα πάνω από 300 χιλιόμετρα την ώρα. Αμέσως μετά η Alfa Romeo αποφάσισε να αποχωρήσει από τους αγώνες Grand Prix αλλά συνέχισε να συμμετέχει στη Sport κατηγορία με την “1900 Disco Volante” ένα αυτοκίνητο σε σχήμα ιπτάμενου δίσκου ικανού να φτάνει μέγιστη ταχύτητα 225 χιλιομέτρων την ώρα. Στο μεταξύ η εταιρία επικεντρώθηκε στην παραγωγή επιβατικών αυτοκινήτων, βαρέων οχημάτων, κινητήρων αεροσκαφών και πλοίων καθώς και πετρελαιοκινητήρων για βιομηχανικές εφαρμογές. Σε συνέχεια της αναδιάρθρωσης του IRI το 1948 η Alfa Romeo πέρασε υπό τον έλεγχο της εταιρίας Finmeccanica.
Το 1954 παρουσιάστηκε η “Giulietta Sprint”. Αυτό το μοντέλο, μαζί με τις “Spider” (1955) και “Βerlina” (1955) – έμελλε να αποτελέσουν αυτοκίνητο-σταθμό και όχι μόνο για την ιστορία της Alfa Romeo. Έθεσε νέες παραμέτρους (ήταν το πρώτο αυτοκίνητο παραγωγής με κινητήρα δύο εκκεντροφόρων κατασκευασμένων από αλουμίνιο) και ενσωμάτωνε τη θέληση μιας ολόκληρης χώρας, της Ιταλίας να αφήσει πίσω της τα πέτρινα χρόνια του πολέμου. Επιπρόσθετα ενίσχυε την εικόνα της Alfa Romeo ως ενός μεγάλου κατασκευαστή αυτοκινήτων. Το 1960 ξεκίνησε με την επιτυχία της “Giulia” (1962), που εξέλισσε τη φιλοσοφία της προγενέστερης “Giulietta” σε νέα επίπεδα αναγκάζοντας την Alfa Romeo να επεκτείνει τη γραμμή παραγωγής ξεκινώντας μια νέα μονάδα στο Arese κοντά στο Μιλάνο. Στο τέλος της μακράς και ένδοξης καριέρας της οι “Giulia”, “Giulia Sprint GT” (1964), “1600 Spider Duetto” (1966) και “1750” σε εκδόσεις σεντάν, κουπέ και σπάιντερ άγγιξαν το σημαντικό στόχο του ενός εκατομμυρίου κατασκευασμένων μονάδων. Οι αγωνιστικές δραστηριότητες συνεχίστηκαν καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας. Ιδρύθηκε η αγωνιστική ομάδα Autodelta και η Alfa Romeo σημείωσε νίκες σε όλο τον κόσμο με τις “Giulia TZ” (1963), “TZ 2” (1965), “Giulia GTA” (1965) και “33” (από το ’69 ως το ’71).
Η δεκαετία του 1960 ήταν μια χρονική περίοδος ανθοφορίας για την Alfa Romeo: τα αυτοκίνητά της πωλούνταν πια παντού ανά τον κόσμο και οι δεσμοί με την αγορά των ΗΠΑ -ακόμη πολύ σημαντική ως σήμερα- ενισχύθηκαν. Ως αποτέλεσμα της εμπνευσμένης και προοδευτικής καθοδήγησης του Giuseppe Luraghi, Διευθύνοντος Συμβούλου μέχρι το 1974, και των αξιοσημείωτων ικανοτήτων του αρχιμηχανικού Orazio Satta Puliga, που δημιούργησε όλα τα μοντέλα της εταιρίας μέχρι και την "Alfetta", η Alfa Romeo έφτασε στο απόγειο της ανάπτυξής της. Το εργοστάσιο του Portello, με την πόλη του Μιλάνο να επεκτείνεται διαρκώς, ήταν πια ανεπαρκές. Έτσι η παραγωγή σταδιακά μεταφέρθηκε στο νέο εργοστάσιο (έκτασης μεγαλύτερης των 2,5 εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων), στο Arese και μια πίστα δοκιμών εγκαινιάστηκε στο Balocco (Vercelli).
Ακολουθώντας την αύξηση στη ζήτηση, η Alfa Romeo αποφάσισε την έναρξη λειτουργίας ενός νέου εργοστασίου στο Pomigliano d' Arco (Νάπολη): Ο θεμέλιος λίθος ετέθη στις 29 Απριλίου το 1968. Ο μηχανικός Rudolf Hruska κλήθηκε να σχεδιάσει ένα νέο αυτοκίνητο: την "Alfasud", ένα συμπαγές προσιτό αυτοκίνητο εξοπλισμένο με μια σειρά εξεζητημένων μηχανολογικών λύσεων (τετρακύλινδρος boxer κινητήρας με τοποθέτηση εμπρός) που λανσαρίστηκε το 1971. Η παραγωγή της ”Alfetta” ξεκίνησε στο Arese την επόμενη χρονιά. Αυτό το σπορ σεντάν με τη σύνθετη μηχανολογία του (κινητήρας εμπρός τοποθετημένος κατά το διαμήκη άξονα, κίνηση πίσω, άξονας “De Dion” πίσω και διαφορικό) έμελλε να γίνει ο ηγέτης στην κατηγορία του για πολλά χρόνια. Η "Alfetta GT” (1974), ακολουθούμενη από τη νέα “Giulietta” (1977) , ήταν η ραχοκοκκαλιά της παραγωγής του εργοστασίου στο Arese. Στο μεταξύ η Alfa Romeo κατέκτησε δύο Παγκόσμιους Τίτλους: το 1975 με την 33 TT 12 (Πρωτάθλημα Κατασκευαστών), και το 1977 με την 33 SC 12 (Πρωτάθλημα Πρωτότυπων).
Τα προβλήματα που ενέσκηψαν τη δεκαετία του '70 από τις κοινωνικές αναταραχές έγιναν κάτι παραπάνω από αντιληπτά σε ολόκληρη την Ιταλία και την Alfa Romeo. Παρόλα αυτά η εταιρία συνέχισε την πορεία ανάπτυξης προετοιμάζοντας μοντέλα και στρατηγικές για τη δεκαετία που ερχόταν: Η "Alfa 33”, αντικατέστησε την "Alfasud” το 1983, και η τόσο σημαντική “Alfetta” αντικαταστάθηκε από τις "Alfa 90” (1984) και "Alfa 75” (1985), ενώ με την τελευταία “Alfetta” η Alfa Romeo γιόρτασε την 75η επέτειο από την ίδρυσή της.
Η εταιρία “άλλαξε χέρια” ξανά το 1986, για τρίτη φορά στην ιστορία της. Το Fiat Group εξαγόρασε την Alfa Romeo που εκείνη την περίοδο παρουσίαζε την εντελώς νέα “ναυαρχίδα” της, την “164” (1987). Η επιτυχία του μοντέλου θα αναζωογονούσε τόσο την εταιρία όσο και το εργοστάσιο στο Arese. Το 1992 ήταν η χρονιά της “155”, ενός μοντέλου ιδιαίτερα επιτυχημένου στους αγώνες. Η “145” λανσαρίστηκε σε αντικατάσταση της “33” το 1994 και οι σπορ “GTV” και “Spider” έκαναν την εμφάνισή τους την επόμενη χρονιά. Το μοντέλο της αναγέννησης της εταιρίας τη δεκαετία του '90 ήταν η “156” (1997). Με νέο στιλ και κορυφαίες μηχανολογικές λύσεις (διπλά ψαλίδια εμπρός και κινητήρας πετρελαίου τεχνολογίας common-rail) η 156 ήταν μεγάλη εμπορική επιτυχία, βραβεύτηκε ως “Αυτοκίνητο της Χρονιάς” το 1998 αλλά ήταν και εξαιρετικά επιτυχημένη στον αγωνιστικό στίβο κατακτώντας πολλές νίκες στο πρωτάθλημα Τουρισμού. Η “166” αντικατέστησε την “164” το 1998, και το 2000 η “147” (επίσης “Αυτοκίνητο της Χρονιάς”) αντικατέστησε την “145” και ήταν ακόμα πιο επιτυχημένη από τη “μεγάλη αδελφή” της την 156. Το φθινόπωρο του 2003 παρουσιάζεται η “GT”, ένα τετραθέσιο κουπέ με σχεδίαση που θύμιζε τη θρυλική “Giulietta Sprint”. Το 2005 η “159” αντικαθιστά την “156” με εμφανή την εξέλιξη στο στιλ, την εμφάνιση και τις επιλογές κινητήρων και αμαξωμάτων. Την ίδια χρονιά “γεννιέται” η "Brera” κουπέ ακολουθούμενη από τη νέα “Spider” το 2006.
Την ίδια χρονιά αποκαλύπτεται η πολυαναμενόμενη “8C Competizione”, ένα κουπέ υπερυψηλών επιδόσεων με σχεδίαση που την κατέστησε αμέσως ένα διαχρονικά κλασικό μοντέλο. Μόνο 500 μονάδες παρήχθησαν και αυτό το super car αποκτήθηκε από συλλέκτες και μια χούφτα τυχερών ιδιοκτητών. Ο κύκλος όμως δεν έκλεισε εκεί. Το 2008 λανσαρίστηκε η “8C Spider” που διατηρούσε τις ίδιες μηχανολογικές λύσεις και το υψηλό επίπεδο επιδόσεων της κουπέ.
Την ίδια χρονιά λανσαρίστηκε επίσης ένα supermini με εκπληκτική σπορ εμφάνιση, φτιαγμένο για νέους οδηγούς που θα ήθελαν ένα ξεχωριστό, ολοζώντανο αυτοκίνητο: ήταν η Alfa Romeo MiTo. Τώρα είναι η σειρά της εντελώς νέας “Giulietta” να αναζωογονήσει την παρουσία της Alfa Romeo σε μια από τις πιο σημαντικές κατηγορίες αυτοκινήτων στην Ευρώπη. Με την επέτειο των 100 χρόνων της εταιρίας, το όνομα “Giulietta” αποτίει φόρο τιμής σε έναν αυτοκινητικό θρύλο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Alfa Romeo. H Giulietta είναι ένα αυτοκίνητο που τη δεκαετία του '50 αιχμαλώτισε τη φαντασία γενεών ολόκληρων από λάτρεις της οδήγησης κάνοντας το όνειρο της απόκτησης μιας Alfa Romeo και την απόλαυση της άνεσης και της τεχνολογικής υπεροχής της εφικτή σε όλους για πρώτη φορά. Το Style Centre της Alfa Romeo έχει σχεδιάσει την Giulietta, ένα πεντάθυρο hatchback με γνήσια Alfa Romeo εμφάνιση, ικανό να κινείται με ακρίβεια στις πιο απαιτητικές διαδρομές και να προσφέρει απαράμιλλη άνεση στις καθημερινές μετακινήσεις. Αυτή είναι και η πεμπτουσία της νέας "Compact" πλατφόρμας. Κάνοντας χρήση πολυσύνθετων μηχανολογικών λύσεων σε αναρτήσεις και σύστημα διεύθυνσης, κορυφαίων υλικών και ανώτατου επιπέδου μεθόδων παραγωγής η Giulietta επιτυγχάνει εξαιρετικά επίπεδα άνεσης, δυναμικών χαρακτηριστικών και ασφάλειας τόσο ενεργητικής όσο και παθητικής.